به گزارش گروه اجتماعی مشرق، با توجه به اين که در ايام امتحانات کنکور به سر مي‌بريم بيشتر نوجوانان در گير تب و تاب اين آزمون سرنوشت ساز هستند، بد نيست که کمي به اين زمان اهميت بيشتري داده شود. معمولا سال کنکور براي هر کسي در زندگي اش طي دهه هاي گذشته، بسيار سرنوشت ساز بوده و نقشي اساسي داشته است.
با انتخابي که در اين سال براي رشته تحصيلي انجام مي شود، باقي سال هاي عمر ما در سال هاي آينده، تاثير مي پذيرند. يک انتخاب درست مي تواند ما را به جايي هدايت کند که در سال هاي بعد به يک متخصص تبديل شده و بتوانيم يک آينده کاري موفق داشته باشيم، يک انتخاب نادرست هم مي تواند ما را در زندگي با دردسرهاي زيادي مواجه سازد.
اين روزها همه در اين فکر هستند که رشته هاي مرتبط با صنعت فناوري، جزو رشته هايي هستند که آينده بسيار خوبي داشته و بسيار پولساز هستند. به همين خاطر ميزان تقاضا براي ورود به رشته هاي تحصيلي مانند مهندسي نرم افزار، سخت افزار، آي تي و کسب و کار الکترونيک بسيار بيشتر از قبل شده است.
کسي که تصميم مي گيرد در اين رشته ها تحصيل کرده و به يک متخصص تبديل شود بايد با آگاهي کامل اين راه را انتخاب کند. نکته اي که بايد مورد توجه قرار بگيرد اين است که شرايطي که در کشور ما براي يک نيروي فعال در عرصه آي تي وجود دارد با شرايطي که يک متخصص آي تي در کشورهاي پيشرفته دارد کاملا متفاوت است.
شايد بتوان گفت که در کشور ما صنعت فناوري اطلاعات به اندازه ديگر کشورها به يک صنعت درآمدزا تبديل نشده است و اين به فرهنگ متفاوت و مقاومتي ما باز مي گردد که هنوز براي شکستن سنت هاي گذشته و استفاده از روش ها و سيستم هاي مدرن، مقاومت کرده و سعي بر حفظ شرايط قبل داريم.
با تمامي اين اوصاف بايد گفت که مشکل فقط به يک منطقه خاص مربوط نمي شود و متاسفانه بسياري از ارگان ها و سازمان هاي ما به اين دسته از مشکلات دامن زده اند. به اين ترتيب که دانشگاه ها با بالاتر بردن ميزان ظرفيت پذيرش خود در رشته هاي مختلف و پس از آن با آسان گرفتن شرايط تحصيل از نظر ميزان بار علمي دانشجو باعث شده اند که اين روزها شاهد مهندسان آي تي يا نرم افزاري در جامعه باشيم که حتي با مفاهيم اوليه اين رشته هم آشنايي کافي ندارند در حالي که با استفاده از پروژه هاي آماده به سادگي به مرحله فارغ التحصيلي رسيده اند. به هر حال در کشوري که روي نيروي جوان خود قصد سرمايه گذاري داشته و به دنبال پرورش نيروهاي متخصص است، اين شرايط نمي تواند مناسب باشد.
در موضوع ويژه اين هفته تصميم بر اين گرفته ايم که به شما بگوييم يک مهندس نرم افزار حرفه اي چه نکاتي را بايد در حرفه خود رعايت کند تا به يک متخصص تبديل شود و اين که شرايط يک مهندس رايانه و به خصوص شاخه نرم افزار در کشور ما به چه صورتي است و اگر شما بعد از فارغ التحصيلي از دانشگاه وارد بازار کار مي شويد چه توقعي بايد از شغل و درآمد خود داشته باشيد. آيا اين درست است که دائما خودمان را با متخصصان کشورهاي ديگر از نظر ميزان دستمزدي که دريافت مي کنند مقايسه کنيم در حالي که به آن اندازه دانش و تخصص نداريم؟
آيا برنامه نويس همان مهندس نرم افزار است؟
قبل از هر چيز بايد گفت که معمولا اين ذهنيت در ميان افراد وجود دارد که مهندس نرم افزار کسي است که صرفا برنامه نويس است. اما در واقع بايد گفت فرق بسيار زيادي ميان يک مهندس نرم افزار حرفه اي و يک برنامه نويسي حرفه اي وجود دارد. بيشتر افرادي که به جايگاه يک مهندس نرم افزار حرفه اي دست پيدا مي کنند، کد نويس يا همان برنامه نويس ماهري هم هستند. اما اين گونه نيست که برنامه نويس يک نرم افزار حرفه اي هم باشد.
در زماني که يک شرکت يا سازمان به توليد يک محصول نرم افزاري احتياج دارد بيشتر به دنبال متخصصان با تجربه نرم افزار و افرادي مي گردد که خلاقيت و استعداد زيادي داشته باشند. اين که به شما لقب مهندس نرم افزار ماهر داده شود، احتياج به اين دارد که توليد نرم افزارهاي کم کيفيت و نرم افزارهايي که نيازهاي کاربرانشان را تامين نمي کنند، از ليست کارنامه کاري شما حذف شود.
اين طرز فکر که يک برنامه نويس حرفه اي خودش به تنهايي قادر به توليد يک نرم افزار با استاندارد بالا و با کيفيت عالي است، بسيار اشتباه است. بهتر است براي درک بهتر اين موضوع - کيفيت- را به دو بخش متفاوت تقسيم کنيم. در مرحله اول کيفيت محصول نرم افزاري مورد بررسي قرار گيرد و در مرحله دوم هم روش توليد نرم افزار تحليل شود.
براي اين که به کيفيت بالا در روش توليد نرم افزار دست پيدا کنيم لازم است که به عنوان يک مهندس نرم افزار در انجمن هاي تخصصي نرم افزار عضو شده و در اثر ارتباط با متخصصان موفق به کسب اعتبار کاري بيشتر شويم. عضويت در اين دسته از انجمن هاي تخصصي مي تواند موقعيت حضور شما را در کنفرانس هاي علمي که در زمينه کاري تان برگزار مي شود براي‌تان فراهم آورد و به اين ترتيب در دراز مدت مي توان با به دست آوردن تجربه، به تخصص لازم براي توليد يک محصول با کيفيت دست پيدا کرد.
اما اين که شما يک برنامه نويس حرفه اي باشيد به بخش اول مفهوم کيفيت باز مي گردد اين که محصول نرم افزاري شما کيفيت داشته باشد. از نظر برنامه نويسي تمامي تکنيک هاي مناسب و به روز در ساختار آن به کار گرفته شده باشد و به نوعي شما يک سيستم نوين داشته باشيد.
شما به عنوان يک برنامه نويس حرفه اي به آن اندازه لازم نيست که در انجمن هاي تخصصي و کنفرانس ها حاضر شويد و خودتان در حالي که پاي سيستم رايانه اي خود نشسته ايد هم مي توانيد با عضويت و يک حضور مجازي در انجمن هاي برنامه نويسان، دانش خود را به روز نگه داشته يا مشکلات کاري تان را برطرف کنيد.
يک برنامه نويس مي تواند از يک مهندس نرم افزار خط گرفته و به دانش او تکيه کند و تحليلي که توسط او انجام شده است را بدون چون و چرا اجرا کرده و به هيچ عنوان خودش را درگير مشکلات ديگر نکند. اين که شما صرفا مسئوليت پياده سازي را به عهده داشته باشيد به شما کمک خواهد کرد که با خيالي آسوده تر کار کنيد و صرفا کاري را انجام دهيد که به شما مربوط است و در آن تخصص داريد.
مهندسان نرم افزار از کجا آمده اند؟
شايد بد نباشد که در مورد عنوان - مهندسي نرم افزار- هم کمي توضيح دهيم. اين عنوان براي اولين بار در سال 1968، براي تعريف هنر طراحي و پياده سازي نرم افزارهاي با کيفيت مطرح شد. اگر شما خودتان را يک مهندس نرم افزار مي دانيد و به دنبال شغل هستيد حتما تا به حال به اين نکته پي برده ايد که بيشتر شرکت ها به دنبال يک مهندس نرم افزار حرفه اي هستند که بتواند سريع مشکل يابي کرده و نرم افزارهاي با کيفيتي را توليد کند.
بيشتر مشکلاتي که اين روزها در صنعت توليد نرم افزار ديده مي‌شود به دليل نبود يک برنامه ريزي هماهنگ با بودجه و زمان و همچنين هماهنگ نبود افراد در پروژه و توليد نرم افزارهايي با کيفيت پايين است. اين ماجرا مورد پسند هيچ شرکتي قرار نمي گيرد. شايد در نگاه اول اين گونه به نظر برسد که دليل اصلي اين است که افراد حاضر در تيم از علم کافي براي توليد نرم افزارهاي با کيفيت برخوردار نيستند و از استانداردهاي روز مطلع نمي‌باشند.
اما بايد گفت که توليد يک نرم افزار با کيفيت تنها به اين مورد ارتباط ندارد و محدود به نوشتن کدهاي بدون خطا نيست. بلکه شما به عنوان يک مهندس نرم افزار حرفه اي بايد اصول افزايش کيفيت را در تمامي مراحل توليد يک محصول نرم افزاري به کار گيرد و اين تنها کار شماست نه هيچ فرد ديگر. براي اين که مهندسي نرم افزار تعريف شود و اين که بفهميم اين عنوان دقيقا از کجا به وجود آمده است، چند تعريف متفاوت وجود دارد.
از ديدگاه يکي از متخصصان با نام Pressman مهندسي نرم افزار به مجموعه اي از فناوري ها، روش ها و ابزارهاي مبتني بر اصول مهندسي که در توسعه يک نرم افزار استفاده مي شوند، گفته مي شود. از ديدگاه فرد ديگري با نام Sommerville، مهندسي نرم افزار در دهه 1960 در يک کنفرانس با نام بحران نرم افزار مطرح شده است و تا قبل از آن هر چيزي که بوده مربوط به فعاليت هاي گروهي عده اي از برنامه نويسان مي شده است که فکر مي کردند با رعايت قواعد مهندسي مي توانند در زمينه توليد نرم افزار هم موفق عمل کنند.
در نهايت بايد گفت که مهندسي نرم افزار به هيچ وجه با برنامه نويسي هم ارز نيست بلکه بايد گفت برنامه نويسي فقط جزئي از شاخه گسترده مهندسي نرم افزار است.
حرفه اي يا نابلد؟
به طور کلي بايد گفت که شما زماني مي توانيد در کارتان موفق ظاهر شويد که به صورت حرفه اي در آن فعاليت کنيد. فردي که مي خواهد به يک کارشناس حرفه اي تبديل شود قبل از هر چيز بايد بداند که به چه کسي حرفه اي گفته مي شود.
به صورت کلي بايد گفت که به کسي حرفه اي مي گوييم که بتواند بهترين کار را ارائه داده و در کارش به اندازه کافي مهارت داشته باشد. اين چنين فردي مسئوليت پذير است و در تعريف مسئوليت پذيري هم بايد گفت که فردي مسئوليت پذير است که بالاترين استاندارد را در کارش ارائه کند.
براي اين که يک کارشناس حرفه اي قادر باشد هميشه اطلاعاتش را به روز نگه دارد بايد دائما در حال کسب اطلاعات جديد در زمينه کار خود باشد و اين کار را بايد از طريق مطالعه مقالات جديد علمي، شرکت در کنفرانس ها و سمينارهاي مختلف يا شرکت در دوره هاي کوتاه مدت تخصصي انجام دهد. اين که شما صرفا در يک کار به مرحله استادي برسيد و تخصص داشته باشيد براي اين که حرفه اي باشيد، کافي نيست.
يک کارشناس حرفه اي بايد حتما به عضويت انجمن هاي تخصصي درآيد و به اصول اخلاقي کار خود اهميت زيادي بدهد. شايد بتوان گفت که مسئوليت هاي اصلي يک کارشناس حرفه اي حل کردن مسائل کاري با استناد به ديدگاه مشتريان و قبول مسئوليت هاي فردي و گروهي، صداقت داشتن در کار و طراحي خوب و قابل فهم بودن طرح او توسط ديگران است. به اين ترتيب محصولي ايجاد خواهد شد که مي توان گفت حاصل کار يک نيروي حرفه اي است.
اما در مورد مهندس نرم افزار حرفه اي بايد گفت که قبل از هر چيز بايد بدانيد که چه فرقي بين يک کارشناس حرفه اي و غير حرفه اي وجود دارد؟ به نظر شما آيا اگر يک کارشناس نرم افزار تکه برنامه اي که فقط خوب کار مي کند را بنويسد، آيا مي توان گفت که حرفه اي است؟ يا اگر يک کارشناس نرم افزار در نوشتن برنامه اي تلاش صادقانه داشته باشد و نرم افزار با کيفيت بالايي را توليد کند آيا مي توان گفت که حرفه اي است؟
بسياري از متخصصان در اين باره نظر داده اند و اعتقاد دارند که در مورد حرفه اي گري يک فرد در صنعت نرم افزار بايد سئوالاتي از اين قبيل مطرح کرد که چگونه يک مهندس نرم افزار مي تواند تکنيک هاي جديد را به برنامه نويسان ديگر آموزش دهد؟ يا اين که چگونه مهندسان نرم افزار قادر هستند که از کيفيت خوب نرم افزارهاي توليدي خود اطمينان به دست آورند؟
اگر بخواهيم به صورت کلي در اين رابطه صحبت کنيم بايد گفت که از مهندسان حرفه اي نرم افزار اين انتظار وجود دارد که از تمامي مسئوليت هاي خود به شکل کامل اطلاع داشته باشند ولي در حال حاضر شرايط کار در کشور ما به اين گونه است که بيشتر مهندسان حرفه اي در هيچ گروه يا انجمن تخصصي ويژه اي عضويت ندارند و کساني هم که خود را برنامه نويس حرفه اي مي نامند، نمي توانند نرم افزارهاي با کيفيتي را به مشتريان خود ارائه کنند.
اگر کسي هم حرفي براي گفتن داشته باشد يا به قولي حرفه اي باشد، اخلاق حرفه اي ندارد و معمولا شرايط به اين صورت است که يا محصول به خوبي پاسخگوي نياز مشتري و کاربر نيست يا اين که مهندس نرم افزار بسيار غير حرفه اي رفتار کرده و با اخلاق و رفتار نامناسب خود مشتري را آزرده خاطر مي کند. بايد بدانيد که مهندسي نرم افزار يک رشته به نسبت جديد به حساب مي آيد و عمر اين صنعت چيزي در حدود 40 سال است.
اما هيچ گاه شغل هاي مرتبط با اين صنعت به خوبي تعريف نشده و افرادي که در اين عرصه فعاليت مي‌کنند به دليل نداشتن يک شناخت کافي و صحيح از رشته خود، به يک آش شلغم شوربا تبديل مي شوند و هميشه هم از شرايط خود نا راضي هستند. برخي از مهندسان نرم افزار در شرايط فعلي در واقع يک برنامه نويس خوب هستند ولي تحصيلات عالي در زمينه نرم افزار ندارند و حتي تا به حال در هيچ دوره کوتاه مدت آموزشي هم شرکت نکرده اند.
پس نمي توان گفت که برنامه نويسان همان مهندسان حرفه اي نرم افزار هستند. امروزه متاسفانه در بيشتر اداره ها يا شرکت ها مي شنويم که تمامي افراد يکديگر را با عنوان -مهندس- خطاب مي کنند.
اما به راستي کلمه مهندس معناي بسيار متفاوت تر دارد و مهندس را مي توان فردي دانست که از علم و تخصص بسيار بالايي برخوردار بوده و از علمي که دارد در جهت ساختن چيزي براي جامعه و عموم مردم استفاده مي‌کند. مهندسان حرفه اي هميشه به فکر ايجاد سيستم هاي بهتر براي کاربران خود هستند و همچنين سعي مي کنند که تمامي مشکلات کاربران خود را در سريع ترين زمان ممکن برطرف سازند.
ميوه فروش شويم يا مهندس نرم افزار؟
در کلام آخر بايد گفت که عده اي از افراد هستند که فکر مي کنند اگر صرفا به دانشگاه رفته و يک اطلاعات نسبي در زمينه رايانه کسب کنند بعد از دوره فارغ التحصيلي دانشگاه ديگر مي توانند پارويي به دست گرفته و به پارو کردن پول هاي اطراف خود بپردازند. اما بايد گفت که شرايط به هيچ عنوان اين گونه نيست. آن چه که در دانشگاه هاي کشور ما در رشته هاي آي تي يا مهندسي نرم افزار و سخت افزار در دوره ليسانس تدريس مي شود، يک سري مفاهيم اوليه و نسبي است که شايد تا حدودي شما را بيشتر سردرگم کند. اگر قرار است شما براي تبديل شدن به يک نيروي حرفه اي و متخصص گامي را برداريد، اين خودتان هستيد که بايد دست به کار شده و با کسب تجربه و مهارت و عضويت در انجمن هاي تخصصي به اين سمت حرکت کنيد. در پايان بايد گفت که اگر فکر مي کنيد به سرعت زيادي براي پولدار شدن احتياج داريد بهتر است ميوه فروشي به راه اندازيد زيرا يک پروژه موفق نرم افزاري
ماه ها طول مي کشد تا به ثمر برسد و باعث فرسايش نيروي کار مي شود در حالي که در ميوه فروشي، صبح زود بار ميوه و سبزي به دست شما مي رسد و حداکثر تا ظهر سبزي هاي شما فروخته شده و در مدت زمان کوتاهي به سود مورد نظرتان دست پيدا مي کنيد.
انجمن هاي تخصصي
در رشته فناوري اطلاعات و رايانه هم مانند هر رشته ديگري انجمن هايي هستند که به صورت حرفه اي و بين المللي فعاليت مي کنند. اين دسته از انجمن ها مکاني براي متخصصان کشورهاي سراسر جهان هستند و از ميان مهم ترين انجمن هايي که در اين زمينه فعاليت مي کنند مي توان به ACM يا همان Association of Computing، IEEE يا British Computer Society اشاره کرد. البته بايد گفت که ساختار اصلي تمامي اين انجمن ها مانند هم است اما هر کدام از آن ها قوانين و راهنماي رفتار حرفه اي و اخلاق حرفه اي مخصوص به خود را دارند.
اين راهنماها در ضمن اين که مي توانند حقوق و محدوديت هاي اعضاي اين انجمن ها را تعيين کنند باعث ايجاد رفتار حرفه اي اعضاي خود مي باشند به عنوان مثال به سراغ بررسي انجمن عالي رايانه بريتانيا يا همان BCS مي رويم.
اين انجمن را مي توانيد با آدرس bcs.org پيدا کنيد و اگر به آن وارد شده و پيوستيد به اين معناست که در دنيايي قرار گرفته ايد که حرفه اي ها صاحب آن هستند. فردي که عضو اين انجمن شود، مي تواند با استفاده از امکاناتي که اين انجمن در اختيار او قرار مي دهد به يک حرفه اي به تمام معنا تبديل شود. هر عضو جديدي که به انجمن وارد شود، وظيفه دارد قوانين و استانداردهاي اين موسسه را در جهت بهبود کيفيت کاري و رسيدن به يک مقام حرفه اي قبول کند.
به عنوان مثال، قسمتي از کدهاي راهنماي موجود در اين پورتال اشاره مي کند که اعضاي BCS بايد اصول سلامت عمومي و امنيت در محيط کار را رعايت کنند. در بخش ديگري از کدها از اعضا خواسته شده است که استانداردهاي فني مربوط به رشته خود را رعايت کرده و تمام سعي خود را در ارائه فعاليت هاي تخصصي به مشتريانشان به عمل آورند. اعضاي اين انجمن بايد اطلاعات خود را با شرکت در دوره‌هاي کوتاه مدت به روز کنند و از تمامي مسائل روز در ارتباط با رشته خود اطلاع داشته باشند.
اگر شما قصد داريد که به يک مهندس نرم افزار حرفه اي تبديل شويد بايد بدانيد که مهم ترين اصل اين است که هميشه از کيفيت بالاي محصولي که توليد مي کنيد اطمينان داشته باشيد و سعي بر افزايش کيفيت کارهاي خود به صورت دائمي داشته باشيد و براي اين کار از سيستم مديريت کيفيت Quality Management System استفاده کنيد.
به دست آوردن مهارت شغلي بيشتر، تجربه بيشتر و در نتيجه به دست آوردن يک شغل در يک سازمان بهتر جزو وظايف دائمي شما خواهد بود و مواردي نظير آموزش مداوم، استفاده از کلاس هاي اغلب رايگان تخصصي و استفاده از منابع اينترنتي و کتابخانه هاي مجازي انجمن هاي تخصصي جزو کارهاي روزمره شما مي‌شود.
يکي از مشخصات بارز مهندسان نرم افزار حرفه اي اين است که در اغلب پروژه هايي که انجام مي دهند از تکنيک هاي جديد استفاده مي کنند ولي غير حرفه اي ها به اين صورت هستند که کاري را که در پروژه هاي قبلي انجام داده اند، به صورت مرتب تکرار مي کنند و هيچ نوآوري در کار آن ها نمي توان پيدا کرد.
از طرف ديگر مهندسان نرم افزار حرفه اي از تخصص بسيار بالايي برخوردار هستند و با توجه به آموزش هايي که مي بينند، کنفرانس ها و work shop هايي که شرکت مي کنند، قادر هستند نرم افزارهاي بهتري را با استفاده از نوآوري و تکنيک به روز خود توليد کنند.
مخاطبان محترم گروه اجتماعی مشرق می توانند اخبار، مقالات و تصاویر اجتماعی خود را به آدرس shoma@mashreghnews.ir ارسال کنند تا در سریع ترین زمان ممکن به نام خودشان و به عنوان یکی از مطالب ویژه مشرق منتشر شود. در ضمن گروه اجتماعی مشرق در صدد است با پیگیری مشکلات ارسالی شما از طریق کارشناسان و مشاوران مجرب پاسخی برای ابهامات مخاطبان عزیز بیابد.
منبع: خراسان
با انتخابي که در اين سال براي رشته تحصيلي انجام مي شود، باقي سال هاي عمر ما در سال هاي آينده، تاثير مي پذيرند. يک انتخاب درست مي تواند ما را به جايي هدايت کند که در سال هاي بعد به يک متخصص تبديل شده و بتوانيم يک آينده کاري موفق داشته باشيم، يک انتخاب نادرست هم مي تواند ما را در زندگي با دردسرهاي زيادي مواجه سازد.
اين روزها همه در اين فکر هستند که رشته هاي مرتبط با صنعت فناوري، جزو رشته هايي هستند که آينده بسيار خوبي داشته و بسيار پولساز هستند. به همين خاطر ميزان تقاضا براي ورود به رشته هاي تحصيلي مانند مهندسي نرم افزار، سخت افزار، آي تي و کسب و کار الکترونيک بسيار بيشتر از قبل شده است.
کسي که تصميم مي گيرد در اين رشته ها تحصيل کرده و به يک متخصص تبديل شود بايد با آگاهي کامل اين راه را انتخاب کند. نکته اي که بايد مورد توجه قرار بگيرد اين است که شرايطي که در کشور ما براي يک نيروي فعال در عرصه آي تي وجود دارد با شرايطي که يک متخصص آي تي در کشورهاي پيشرفته دارد کاملا متفاوت است.
شايد بتوان گفت که در کشور ما صنعت فناوري اطلاعات به اندازه ديگر کشورها به يک صنعت درآمدزا تبديل نشده است و اين به فرهنگ متفاوت و مقاومتي ما باز مي گردد که هنوز براي شکستن سنت هاي گذشته و استفاده از روش ها و سيستم هاي مدرن، مقاومت کرده و سعي بر حفظ شرايط قبل داريم.
با تمامي اين اوصاف بايد گفت که مشکل فقط به يک منطقه خاص مربوط نمي شود و متاسفانه بسياري از ارگان ها و سازمان هاي ما به اين دسته از مشکلات دامن زده اند. به اين ترتيب که دانشگاه ها با بالاتر بردن ميزان ظرفيت پذيرش خود در رشته هاي مختلف و پس از آن با آسان گرفتن شرايط تحصيل از نظر ميزان بار علمي دانشجو باعث شده اند که اين روزها شاهد مهندسان آي تي يا نرم افزاري در جامعه باشيم که حتي با مفاهيم اوليه اين رشته هم آشنايي کافي ندارند در حالي که با استفاده از پروژه هاي آماده به سادگي به مرحله فارغ التحصيلي رسيده اند. به هر حال در کشوري که روي نيروي جوان خود قصد سرمايه گذاري داشته و به دنبال پرورش نيروهاي متخصص است، اين شرايط نمي تواند مناسب باشد.
در موضوع ويژه اين هفته تصميم بر اين گرفته ايم که به شما بگوييم يک مهندس نرم افزار حرفه اي چه نکاتي را بايد در حرفه خود رعايت کند تا به يک متخصص تبديل شود و اين که شرايط يک مهندس رايانه و به خصوص شاخه نرم افزار در کشور ما به چه صورتي است و اگر شما بعد از فارغ التحصيلي از دانشگاه وارد بازار کار مي شويد چه توقعي بايد از شغل و درآمد خود داشته باشيد. آيا اين درست است که دائما خودمان را با متخصصان کشورهاي ديگر از نظر ميزان دستمزدي که دريافت مي کنند مقايسه کنيم در حالي که به آن اندازه دانش و تخصص نداريم؟
آيا برنامه نويس همان مهندس نرم افزار است؟
قبل از هر چيز بايد گفت که معمولا اين ذهنيت در ميان افراد وجود دارد که مهندس نرم افزار کسي است که صرفا برنامه نويس است. اما در واقع بايد گفت فرق بسيار زيادي ميان يک مهندس نرم افزار حرفه اي و يک برنامه نويسي حرفه اي وجود دارد. بيشتر افرادي که به جايگاه يک مهندس نرم افزار حرفه اي دست پيدا مي کنند، کد نويس يا همان برنامه نويس ماهري هم هستند. اما اين گونه نيست که برنامه نويس يک نرم افزار حرفه اي هم باشد.
در زماني که يک شرکت يا سازمان به توليد يک محصول نرم افزاري احتياج دارد بيشتر به دنبال متخصصان با تجربه نرم افزار و افرادي مي گردد که خلاقيت و استعداد زيادي داشته باشند. اين که به شما لقب مهندس نرم افزار ماهر داده شود، احتياج به اين دارد که توليد نرم افزارهاي کم کيفيت و نرم افزارهايي که نيازهاي کاربرانشان را تامين نمي کنند، از ليست کارنامه کاري شما حذف شود.
اين طرز فکر که يک برنامه نويس حرفه اي خودش به تنهايي قادر به توليد يک نرم افزار با استاندارد بالا و با کيفيت عالي است، بسيار اشتباه است. بهتر است براي درک بهتر اين موضوع - کيفيت- را به دو بخش متفاوت تقسيم کنيم. در مرحله اول کيفيت محصول نرم افزاري مورد بررسي قرار گيرد و در مرحله دوم هم روش توليد نرم افزار تحليل شود.
براي اين که به کيفيت بالا در روش توليد نرم افزار دست پيدا کنيم لازم است که به عنوان يک مهندس نرم افزار در انجمن هاي تخصصي نرم افزار عضو شده و در اثر ارتباط با متخصصان موفق به کسب اعتبار کاري بيشتر شويم. عضويت در اين دسته از انجمن هاي تخصصي مي تواند موقعيت حضور شما را در کنفرانس هاي علمي که در زمينه کاري تان برگزار مي شود براي‌تان فراهم آورد و به اين ترتيب در دراز مدت مي توان با به دست آوردن تجربه، به تخصص لازم براي توليد يک محصول با کيفيت دست پيدا کرد.
اما اين که شما يک برنامه نويس حرفه اي باشيد به بخش اول مفهوم کيفيت باز مي گردد اين که محصول نرم افزاري شما کيفيت داشته باشد. از نظر برنامه نويسي تمامي تکنيک هاي مناسب و به روز در ساختار آن به کار گرفته شده باشد و به نوعي شما يک سيستم نوين داشته باشيد.
شما به عنوان يک برنامه نويس حرفه اي به آن اندازه لازم نيست که در انجمن هاي تخصصي و کنفرانس ها حاضر شويد و خودتان در حالي که پاي سيستم رايانه اي خود نشسته ايد هم مي توانيد با عضويت و يک حضور مجازي در انجمن هاي برنامه نويسان، دانش خود را به روز نگه داشته يا مشکلات کاري تان را برطرف کنيد.
يک برنامه نويس مي تواند از يک مهندس نرم افزار خط گرفته و به دانش او تکيه کند و تحليلي که توسط او انجام شده است را بدون چون و چرا اجرا کرده و به هيچ عنوان خودش را درگير مشکلات ديگر نکند. اين که شما صرفا مسئوليت پياده سازي را به عهده داشته باشيد به شما کمک خواهد کرد که با خيالي آسوده تر کار کنيد و صرفا کاري را انجام دهيد که به شما مربوط است و در آن تخصص داريد.
مهندسان نرم افزار از کجا آمده اند؟
شايد بد نباشد که در مورد عنوان - مهندسي نرم افزار- هم کمي توضيح دهيم. اين عنوان براي اولين بار در سال 1968، براي تعريف هنر طراحي و پياده سازي نرم افزارهاي با کيفيت مطرح شد. اگر شما خودتان را يک مهندس نرم افزار مي دانيد و به دنبال شغل هستيد حتما تا به حال به اين نکته پي برده ايد که بيشتر شرکت ها به دنبال يک مهندس نرم افزار حرفه اي هستند که بتواند سريع مشکل يابي کرده و نرم افزارهاي با کيفيتي را توليد کند.
بيشتر مشکلاتي که اين روزها در صنعت توليد نرم افزار ديده مي‌شود به دليل نبود يک برنامه ريزي هماهنگ با بودجه و زمان و همچنين هماهنگ نبود افراد در پروژه و توليد نرم افزارهايي با کيفيت پايين است. اين ماجرا مورد پسند هيچ شرکتي قرار نمي گيرد. شايد در نگاه اول اين گونه به نظر برسد که دليل اصلي اين است که افراد حاضر در تيم از علم کافي براي توليد نرم افزارهاي با کيفيت برخوردار نيستند و از استانداردهاي روز مطلع نمي‌باشند.
اما بايد گفت که توليد يک نرم افزار با کيفيت تنها به اين مورد ارتباط ندارد و محدود به نوشتن کدهاي بدون خطا نيست. بلکه شما به عنوان يک مهندس نرم افزار حرفه اي بايد اصول افزايش کيفيت را در تمامي مراحل توليد يک محصول نرم افزاري به کار گيرد و اين تنها کار شماست نه هيچ فرد ديگر. براي اين که مهندسي نرم افزار تعريف شود و اين که بفهميم اين عنوان دقيقا از کجا به وجود آمده است، چند تعريف متفاوت وجود دارد.
از ديدگاه يکي از متخصصان با نام Pressman مهندسي نرم افزار به مجموعه اي از فناوري ها، روش ها و ابزارهاي مبتني بر اصول مهندسي که در توسعه يک نرم افزار استفاده مي شوند، گفته مي شود. از ديدگاه فرد ديگري با نام Sommerville، مهندسي نرم افزار در دهه 1960 در يک کنفرانس با نام بحران نرم افزار مطرح شده است و تا قبل از آن هر چيزي که بوده مربوط به فعاليت هاي گروهي عده اي از برنامه نويسان مي شده است که فکر مي کردند با رعايت قواعد مهندسي مي توانند در زمينه توليد نرم افزار هم موفق عمل کنند.
در نهايت بايد گفت که مهندسي نرم افزار به هيچ وجه با برنامه نويسي هم ارز نيست بلکه بايد گفت برنامه نويسي فقط جزئي از شاخه گسترده مهندسي نرم افزار است.
حرفه اي يا نابلد؟
به طور کلي بايد گفت که شما زماني مي توانيد در کارتان موفق ظاهر شويد که به صورت حرفه اي در آن فعاليت کنيد. فردي که مي خواهد به يک کارشناس حرفه اي تبديل شود قبل از هر چيز بايد بداند که به چه کسي حرفه اي گفته مي شود.
به صورت کلي بايد گفت که به کسي حرفه اي مي گوييم که بتواند بهترين کار را ارائه داده و در کارش به اندازه کافي مهارت داشته باشد. اين چنين فردي مسئوليت پذير است و در تعريف مسئوليت پذيري هم بايد گفت که فردي مسئوليت پذير است که بالاترين استاندارد را در کارش ارائه کند.
براي اين که يک کارشناس حرفه اي قادر باشد هميشه اطلاعاتش را به روز نگه دارد بايد دائما در حال کسب اطلاعات جديد در زمينه کار خود باشد و اين کار را بايد از طريق مطالعه مقالات جديد علمي، شرکت در کنفرانس ها و سمينارهاي مختلف يا شرکت در دوره هاي کوتاه مدت تخصصي انجام دهد. اين که شما صرفا در يک کار به مرحله استادي برسيد و تخصص داشته باشيد براي اين که حرفه اي باشيد، کافي نيست.
يک کارشناس حرفه اي بايد حتما به عضويت انجمن هاي تخصصي درآيد و به اصول اخلاقي کار خود اهميت زيادي بدهد. شايد بتوان گفت که مسئوليت هاي اصلي يک کارشناس حرفه اي حل کردن مسائل کاري با استناد به ديدگاه مشتريان و قبول مسئوليت هاي فردي و گروهي، صداقت داشتن در کار و طراحي خوب و قابل فهم بودن طرح او توسط ديگران است. به اين ترتيب محصولي ايجاد خواهد شد که مي توان گفت حاصل کار يک نيروي حرفه اي است.
اما در مورد مهندس نرم افزار حرفه اي بايد گفت که قبل از هر چيز بايد بدانيد که چه فرقي بين يک کارشناس حرفه اي و غير حرفه اي وجود دارد؟ به نظر شما آيا اگر يک کارشناس نرم افزار تکه برنامه اي که فقط خوب کار مي کند را بنويسد، آيا مي توان گفت که حرفه اي است؟ يا اگر يک کارشناس نرم افزار در نوشتن برنامه اي تلاش صادقانه داشته باشد و نرم افزار با کيفيت بالايي را توليد کند آيا مي توان گفت که حرفه اي است؟
بسياري از متخصصان در اين باره نظر داده اند و اعتقاد دارند که در مورد حرفه اي گري يک فرد در صنعت نرم افزار بايد سئوالاتي از اين قبيل مطرح کرد که چگونه يک مهندس نرم افزار مي تواند تکنيک هاي جديد را به برنامه نويسان ديگر آموزش دهد؟ يا اين که چگونه مهندسان نرم افزار قادر هستند که از کيفيت خوب نرم افزارهاي توليدي خود اطمينان به دست آورند؟
اگر بخواهيم به صورت کلي در اين رابطه صحبت کنيم بايد گفت که از مهندسان حرفه اي نرم افزار اين انتظار وجود دارد که از تمامي مسئوليت هاي خود به شکل کامل اطلاع داشته باشند ولي در حال حاضر شرايط کار در کشور ما به اين گونه است که بيشتر مهندسان حرفه اي در هيچ گروه يا انجمن تخصصي ويژه اي عضويت ندارند و کساني هم که خود را برنامه نويس حرفه اي مي نامند، نمي توانند نرم افزارهاي با کيفيتي را به مشتريان خود ارائه کنند.
اگر کسي هم حرفي براي گفتن داشته باشد يا به قولي حرفه اي باشد، اخلاق حرفه اي ندارد و معمولا شرايط به اين صورت است که يا محصول به خوبي پاسخگوي نياز مشتري و کاربر نيست يا اين که مهندس نرم افزار بسيار غير حرفه اي رفتار کرده و با اخلاق و رفتار نامناسب خود مشتري را آزرده خاطر مي کند. بايد بدانيد که مهندسي نرم افزار يک رشته به نسبت جديد به حساب مي آيد و عمر اين صنعت چيزي در حدود 40 سال است.
اما هيچ گاه شغل هاي مرتبط با اين صنعت به خوبي تعريف نشده و افرادي که در اين عرصه فعاليت مي‌کنند به دليل نداشتن يک شناخت کافي و صحيح از رشته خود، به يک آش شلغم شوربا تبديل مي شوند و هميشه هم از شرايط خود نا راضي هستند. برخي از مهندسان نرم افزار در شرايط فعلي در واقع يک برنامه نويس خوب هستند ولي تحصيلات عالي در زمينه نرم افزار ندارند و حتي تا به حال در هيچ دوره کوتاه مدت آموزشي هم شرکت نکرده اند.
پس نمي توان گفت که برنامه نويسان همان مهندسان حرفه اي نرم افزار هستند. امروزه متاسفانه در بيشتر اداره ها يا شرکت ها مي شنويم که تمامي افراد يکديگر را با عنوان -مهندس- خطاب مي کنند.
اما به راستي کلمه مهندس معناي بسيار متفاوت تر دارد و مهندس را مي توان فردي دانست که از علم و تخصص بسيار بالايي برخوردار بوده و از علمي که دارد در جهت ساختن چيزي براي جامعه و عموم مردم استفاده مي‌کند. مهندسان حرفه اي هميشه به فکر ايجاد سيستم هاي بهتر براي کاربران خود هستند و همچنين سعي مي کنند که تمامي مشکلات کاربران خود را در سريع ترين زمان ممکن برطرف سازند.
ميوه فروش شويم يا مهندس نرم افزار؟
در کلام آخر بايد گفت که عده اي از افراد هستند که فکر مي کنند اگر صرفا به دانشگاه رفته و يک اطلاعات نسبي در زمينه رايانه کسب کنند بعد از دوره فارغ التحصيلي دانشگاه ديگر مي توانند پارويي به دست گرفته و به پارو کردن پول هاي اطراف خود بپردازند. اما بايد گفت که شرايط به هيچ عنوان اين گونه نيست. آن چه که در دانشگاه هاي کشور ما در رشته هاي آي تي يا مهندسي نرم افزار و سخت افزار در دوره ليسانس تدريس مي شود، يک سري مفاهيم اوليه و نسبي است که شايد تا حدودي شما را بيشتر سردرگم کند. اگر قرار است شما براي تبديل شدن به يک نيروي حرفه اي و متخصص گامي را برداريد، اين خودتان هستيد که بايد دست به کار شده و با کسب تجربه و مهارت و عضويت در انجمن هاي تخصصي به اين سمت حرکت کنيد. در پايان بايد گفت که اگر فکر مي کنيد به سرعت زيادي براي پولدار شدن احتياج داريد بهتر است ميوه فروشي به راه اندازيد زيرا يک پروژه موفق نرم افزاري
ماه ها طول مي کشد تا به ثمر برسد و باعث فرسايش نيروي کار مي شود در حالي که در ميوه فروشي، صبح زود بار ميوه و سبزي به دست شما مي رسد و حداکثر تا ظهر سبزي هاي شما فروخته شده و در مدت زمان کوتاهي به سود مورد نظرتان دست پيدا مي کنيد.
انجمن هاي تخصصي
در رشته فناوري اطلاعات و رايانه هم مانند هر رشته ديگري انجمن هايي هستند که به صورت حرفه اي و بين المللي فعاليت مي کنند. اين دسته از انجمن ها مکاني براي متخصصان کشورهاي سراسر جهان هستند و از ميان مهم ترين انجمن هايي که در اين زمينه فعاليت مي کنند مي توان به ACM يا همان Association of Computing، IEEE يا British Computer Society اشاره کرد. البته بايد گفت که ساختار اصلي تمامي اين انجمن ها مانند هم است اما هر کدام از آن ها قوانين و راهنماي رفتار حرفه اي و اخلاق حرفه اي مخصوص به خود را دارند.
اين راهنماها در ضمن اين که مي توانند حقوق و محدوديت هاي اعضاي اين انجمن ها را تعيين کنند باعث ايجاد رفتار حرفه اي اعضاي خود مي باشند به عنوان مثال به سراغ بررسي انجمن عالي رايانه بريتانيا يا همان BCS مي رويم.
اين انجمن را مي توانيد با آدرس bcs.org پيدا کنيد و اگر به آن وارد شده و پيوستيد به اين معناست که در دنيايي قرار گرفته ايد که حرفه اي ها صاحب آن هستند. فردي که عضو اين انجمن شود، مي تواند با استفاده از امکاناتي که اين انجمن در اختيار او قرار مي دهد به يک حرفه اي به تمام معنا تبديل شود. هر عضو جديدي که به انجمن وارد شود، وظيفه دارد قوانين و استانداردهاي اين موسسه را در جهت بهبود کيفيت کاري و رسيدن به يک مقام حرفه اي قبول کند.
به عنوان مثال، قسمتي از کدهاي راهنماي موجود در اين پورتال اشاره مي کند که اعضاي BCS بايد اصول سلامت عمومي و امنيت در محيط کار را رعايت کنند. در بخش ديگري از کدها از اعضا خواسته شده است که استانداردهاي فني مربوط به رشته خود را رعايت کرده و تمام سعي خود را در ارائه فعاليت هاي تخصصي به مشتريانشان به عمل آورند. اعضاي اين انجمن بايد اطلاعات خود را با شرکت در دوره‌هاي کوتاه مدت به روز کنند و از تمامي مسائل روز در ارتباط با رشته خود اطلاع داشته باشند.
اگر شما قصد داريد که به يک مهندس نرم افزار حرفه اي تبديل شويد بايد بدانيد که مهم ترين اصل اين است که هميشه از کيفيت بالاي محصولي که توليد مي کنيد اطمينان داشته باشيد و سعي بر افزايش کيفيت کارهاي خود به صورت دائمي داشته باشيد و براي اين کار از سيستم مديريت کيفيت Quality Management System استفاده کنيد.
به دست آوردن مهارت شغلي بيشتر، تجربه بيشتر و در نتيجه به دست آوردن يک شغل در يک سازمان بهتر جزو وظايف دائمي شما خواهد بود و مواردي نظير آموزش مداوم، استفاده از کلاس هاي اغلب رايگان تخصصي و استفاده از منابع اينترنتي و کتابخانه هاي مجازي انجمن هاي تخصصي جزو کارهاي روزمره شما مي‌شود.
يکي از مشخصات بارز مهندسان نرم افزار حرفه اي اين است که در اغلب پروژه هايي که انجام مي دهند از تکنيک هاي جديد استفاده مي کنند ولي غير حرفه اي ها به اين صورت هستند که کاري را که در پروژه هاي قبلي انجام داده اند، به صورت مرتب تکرار مي کنند و هيچ نوآوري در کار آن ها نمي توان پيدا کرد.
از طرف ديگر مهندسان نرم افزار حرفه اي از تخصص بسيار بالايي برخوردار هستند و با توجه به آموزش هايي که مي بينند، کنفرانس ها و work shop هايي که شرکت مي کنند، قادر هستند نرم افزارهاي بهتري را با استفاده از نوآوري و تکنيک به روز خود توليد کنند.
مخاطبان محترم گروه اجتماعی مشرق می توانند اخبار، مقالات و تصاویر اجتماعی خود را به آدرس shoma@mashreghnews.ir ارسال کنند تا در سریع ترین زمان ممکن به نام خودشان و به عنوان یکی از مطالب ویژه مشرق منتشر شود. در ضمن گروه اجتماعی مشرق در صدد است با پیگیری مشکلات ارسالی شما از طریق کارشناسان و مشاوران مجرب پاسخی برای ابهامات مخاطبان عزیز بیابد.
منبع: خراسان
